Καρκίνος Οισοφάγου

Επιδημιολογία
Παράγοντες Κινδύνου-Πρόληψη
Συμπτωμαολογία
Διαγνωστική Προσέγγιση
Θεραπευτική Αντιμετώπιση

Υπάρχουν διαφορετικοί τύποι καρκίνου του οισοφάγου;

Δύο είναι οι συχνότεροι ιστολογικοί τύποι του καρκίνου του οισοφάγου: το αδενοκαρκίνωμα και το πλακώδες καρκίνωμα, τα οποία ανευρίσκονται συνήθως σε διαφορετικά τμήματα του οισοφάγου. Το αδενοκαρκίνωμα εμφανίζεται συνήθως στο κατώτερο 1/3 του οισοφάγου και συμπεριφέρεται όπως ο καρκίνος του στομάχου. Η επίπτωση του αδενοκαρκινώματος του οισοφάγου παρουσιάζει δραματική αύξηση παγκοσμίως, η οποία έχει συσχετιστεί επιδημιολογικά με τον σύγχρονο τρόπο ζωής και διατροφής και με τη μάστιγα της παχυσαρκίας. Το καρκίνωμα από πλακώδη κύτταρα συσχετίζεται με το κάπνισμα και την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, και ανευρίσκεται συνήθως στα ανώτερα 2/3 του οργάνου.

Ποιοι έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να νοσήσουν από καρκίνο του οισοφάγου;

Προσβάλλει συνήθως άτομα άνω των 60 ετών και παρουσιάζει μεγαλύτερη επίπτωση στους άνδρες, καθώς έχουν τουλάχιστον τριπλάσιο κίνδυνο σε σχέση με τις γυναίκες. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός πως τα τελευταία χρόνια παρατηρείται αλλαγή του ιστολογικού τύπου του καρκίνου του οισοφάγου, με μια δραματική αύξηση των αδενοκαρκινωμάτων σε σχέση με τα πλακώδη που υπερτερούσαν παλιότερα. Υπεύθυνη για αυτή την αλλαγή φαίνεται να είναι η μεγαλύτερη επίπτωση γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης, που οδηγεί σε μια διαταραχή που ονομάζεται οισοφάγος Barrett και χαρακτηρίζεται από αντικατάσταση του φυσιολογικού βλεννογόνου του κατώτερου οισοφάγου από άλλο ιστολογικό τύπο κυττάρων και θεωρείται προκαρκινική κατάσταση. Εκτός τους ασθενείς με γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο έχουν επίσης οι πάσχοντες από αχαλασία οισοφάγου, οι καπνιστές και όσοι κάνουν κατάχρηση αλκοόλ.

Υπάρχουν συμπτώματα ενδεικτικά του καρκίνου του οισοφάγου;

Το πιο συνηθισμένο σύμπτωμα είναι η δυσφαγία (δυσκολία και πόνος κατά τη διέλευση της τροφής από τον οισοφάγο), που συνήθως είναι πιο έντονη στις στερεές τροφές από ό,τι στις υγρές και συνοδεύεται από απώλεια βάρους. Βήχας προκαλείται από εισρόφηση (είσοδο τροφής ή υγρών στον πνεύμονα), ενώ εάν προσβληθεί το παλίνδρομο λαρυγγικό νεύρο μπορεί να εμφανιστεί βράγχος φωνής.

Σε ποιες εξετάσεις υποβάλλεται ένας ασθενής με υποψία καρκίνου του οισοφάγου;

Οι ασθενείς με δυσφαγία θα πρέπει να υποβάλλονται σε βαριούχο γεύμα, δηλαδή σε ακτινογραφία του οισοφάγου-στομάχου μετά από κατάποση ακτινοσκιερής ουσίας (βάριο). Επί κακοήθειας οισοφάγου απεικονίζεται μια εμφανής περιοχή στένωσης. Σε ασθενείς με σοβαρή δυσφαγία η εξέταση μπορεί να είναι επικίνδυνη λόγω της πιθανότητας εισρόφησης της ακτινοσκιερής ουσίας στον πνεύμονα. Στην περίπτωση αυτή είναι ορθότερο να γίνει αξονική τομογραφία θώρακος που μπορεί να εντοπίσει παθολογικά ευρήματα από τον οισοφάγο, διήθηση γειτονικών δομών ή να αναδείξει άλλες αιτίες δυσφαγίας, όπως πίεση του οισοφάγου από διογκωμένους λεμφαδένες μεσοθωρακίου.

Πως τίθεται η διάγνωση του καρκίνου του οισοφάγου;

Με ενδοσκοπικό έλεγχο οισοφάγου μπορεί να εντοπιστεί ακριβώς το σημείο και τα χαρακτηριστικά της στένωσης και το κυριότερο, να ληφθεί βιοψία από τη βλάβη, που θα τεκμηριώσει τη διάγνωση.

Ποιες είναι σήμερα οι διαθέσιμες θεραπείες;

Στη θεραπεία του αδενοκαρκινώματος του οισοφάγου, η χειρουργική επέμβαση είναι η ενδεδειγμένη θεραπεία για την αντιμετώπιση του πρώιμου καρκίνου (στάδιο Ι), με τη χημειοθεραπεία και την ακτινοθεραπεία να μπορούν να βοηθήσουν συμπληρωματικά μετά το χειρουργείο, σε επιλεγμένες περιπτώσεις. Στις περιπτώσεις που ο καρκίνος έχει επεκταθεί στο τοίχωμα του οισοφάγου (στάδιο ΙΙ) ή τους τοπικούς λεμφαδένες (στάδιο ΙΙΙ), η χημειοθεραπεία πριν και μετά το χειρουργείο φαίνεται να βελτιώνει την επιβίωση.
Σε ασθενείς με καρκίνο από πλακώδη κύτταρα που βρίσκονται σε αρχικό στάδιο, οι επιλογές βρίσκονται μεταξύ χειρουργικής εξαίρεσης ή ενδοσκοπικής αφαίρεσης. Ασθενείς ενδιάμεσων σταδίων χρήζουν ριζικής θεραπείας με συνδυασμό χημειοθεραπείας και ακτινοθεραπείας. Ασθενείς με μεταστατικό καρκίνο πρέπει να θεραπεύονται με χημειοθεραπεία, αφήνοντας την ακτινοθεραπεία μόνο για περιπτώσεις ελέγχου επίμονων συμπτωμάτων, κυρίως πόνου, σημαντικής δυσφαγίας ή αιμορραγίας.

Όλοι οι ασθενείς με καρκίνο του οισοφάγου λαμβάνουν την ίδια θεραπεία;

Η θεραπευτική προσέγγιση κάθε ασθενούς εξατομικεύεται και καθορίζεται από την εντόπιση του όγκου, την έκτασή του, τη διήθηση γειτονικών δομών και την ύπαρξη απομακρυσμένων μεταστάσεων καθώς και τη γενική κατάσταση του ασθενούς.

Ποια είναι η πρόγνωση των ασθενών με καρκίνο του οισοφάγου;

Καλύτερη πρόγνωση εξασφαλίζεται με τη χειρουργική αντιμετώπιση της νόσου εφόσον αυτή είναι δυνατή. Για τους υπόλοιπους ασθενείς επιλέγεται συνήθως συνδυασμός χημειοθεραπείας-ακτινοθεραπείας, με σκοπό τη συρρίκνωση του όγκου και την ύφεση της δυσφαγίας.

Τι επιλογές υπάρχουν αν η νόσος δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί χειρουργικά;

Εάν η χειρουργική επέμβαση δεν μπορεί να προσφέρει ίαση και ο καρκίνος είναι προχωρημένος, η ανακουφιστική χημειοθεραπεία μπορεί να βελτιώσει τα συμπτώματα, την ποιότητα ζωής και να επιμηκύνει την επιβίωση. Για πιο επείγουσες περιπτώσεις που ο ασθενής δε δύναται να σιτιστεί, γίνεται προσπάθεια διάνοιξης-διαστολής του οισοφάγου μέσω ενδοσκόπησης και τοποθέτηση stent, ώστε να εξασφαλιστεί η βατότητα του οισοφάγου. Ωστόσο η παρέμβαση αυτή πολλές φορές δεν έχει μόνιμα αποτελέσματα και χρειάζεται να επαναληφθεί.