Καρκίνος Παχέος Εντέρου

Επιδημιολογία
Παράγοντες Κινδύνου-Πρόληψη
Συμπτωματολογία
Διαγνωστική Προσέγγιση
Θεραπευτική Αντιμετώπιση

Πόσο συχνός είναι ο καρκίνος του παχέος εντέρου;

Είναι ο τρίτος συχνότερος καρκίνος παγκοσμίως και η τρίτη συχνότερη αιτία θανάτου από καρκίνο σε άνδρες και γυναίκες. Υπολογίζεται ότι κατά τη διάρκεια της ζωής τους θα νοσήσουν από καρκίνο του παχέος εντέρου 1 στους 22 άνδρες και 1 στις 24 γυναίκες.

Ποιοι έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να νοσήσουν από καρκίνο του παχέος εντέρου;

Οι περισσότεροι ασθενείς διαγιγνώσκονται στην ηλικία των 60-65 ετών. Στο 15% περίπου των ασθενών υπάρχει βλάβη σε κάποιο γονίδιο η οποία ευθύνεται για την ανάπτυξη του όγκου, σε νέα συνήθως ηλικία. Ο κίνδυνος αυξάνει με την ηλικία και με συγκεκριμένες διαιτητικές συνήθεις που σχετίζονται με το δυτικό τρόπο ζωής. Μελέτες καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι η δίαιτα πλούσια σε κόκκινο κρέας και ζωικά λίπη και φτωχή σε διαιτητικές ίνες προδιαθέτει στην ανάπτυξη καρκίνου στο παχύ έντερο. Επιβαρυντικοί παράγοντες θεωρούνται επίσης το κάπνισμα, η κατανάλωση αλκοόλ, η παχυσαρκία, η καθιστική ζωή και το οικογενειακό ιστορικό. Άτομα που έχουν πολύποδες στο έντερο, διατρέχουν υψηλό κίνδυνο να εμφανίσουν καρκίνο, επομένως οι πολύποδες του εντέρου θα πρέπει να αφαιρούνται. Επιπλέον, ο κίνδυνος είναι σημαντικά αυξημένος στους ασθενείς με ελκώδη κολίτιδα και σε αυτούς με οικογενή αδενωματώδη πολυποδίαση.

Υπάρχει προσυμπτωματικός έλεγχος (check up) για τον καρκίνο του παχέος εντέρου;

Λόγω της υψηλής συχνότητας του καρκίνου του παχέος εντέρου, οι επιστημονικές εταιρείες συνιστούν για τον γενικό πληθυσμό τη διενέργεια κολονοσκόπησης, μετά την ηλικία των 50 ετών και στη συνέχεια, αν δεν υπάρχουν ευρήματα, κάθε δέκα χρόνια, καθώς και εξέταση κοπράνων ετησίως για ύπαρξη μικροσκοπικής αιμορραγίας. Έτσι, είναι πιθανό να διαγνωστούν καλοήθεις πολύποδες προτού εξαλλαχθούν σε καρκίνο, καθώς και να ανευρεθούν καρκίνοι σε πρώιμο στάδιο, όπου η ίαση είναι εφικτή. Εάν κάποιος ανήκει σε ομάδα υψηλού κινδύνου, θα χρειαστεί προληπτικές εξετάσεις σε νεαρότερη ηλικία και πιο τακτικά.

Υπάρχουν συμπτώματα ενδεικτικά του καρκίνου του παχέος εντέρου;

Τα συμπτώματα του καρκίνου του παχέος εντέρου ποικίλουν ανάλογα με τη θέση του όγκου. Στους όγκους που εντοπίζονται στο δεξιό τμήμα του παχέος εντέρου (δεξιό κόλον) παρατηρείται μερικές φορές ασαφές κοιλιακό άλγος. Πιο συχνή είναι η σιδηροπενική αναιμία λόγω παρατεταμένης μικρής απώλειας αίματος από τον όγκο, που δε γίνεται αντιληπτή στις κενώσεις, χωρίς όμως να αποκλείεται να φανεί με τη μορφή μέλαινων κενώσεων (κόπρανα μαύρου χρώματος). Ο καρκίνος στο αριστερό κόλον προκαλεί συνήθως κοιλιακό άλγος με αυξομειώσεις (κωλικοειδές) και εναλλαγές κενώσεων (επεισόδια διάρροιας που εναλλάσσονται με επεισόδια δυσκοιλιότητας). Η απώλεια αίματος από το ορθό και η πρόσμιξη των κοπράνων με αίμα είναι επίσης συχνή.

Σε ποιες εξετάσεις υποβάλλεται ένας ασθενής με υποψία καρκίνου του παχέος εντέρου;

Επί υποψίας καρκίνου είναι απαραίτητο να γίνει ενδοσκοπικός έλεγχος του παχέος εντέρου με κολονοσκόπηση μετά από κατάλληλη προετοιμασία και να ληφθεί βιοψία από παθολογικές βλάβες.

Πως τίθεται η διάγνωση του καρκίνου του παχέος εντέρου;

Η οριστική διάγνωση της νόσου θα γίνει με ιστολογική εξέταση της βλάβης που έχει ληφθεί με βιοψία.

Μετά τη διάγνωση του καρκίνου του παχέος εντέρου τι ακολουθεί;

Η σταδιοποίηση της νόσου (ο καθορισμός δηλαδή της έκτασης της νόσου, που προηγείται του θεραπευτικού πλάνου) γίνεται με αξονική ή/και μαγνητική τομογραφία κοιλίας και αξονική τομογραφία θώρακος και κάποιες φορές με PET-CT Scan.

Τι είναι το καρκινοεμβρυικό αντιγόνο (CEA);

Ο καρκινικός δείκτης CEA (καρκινοεμβρυικό αντιγόνο) είναι μία πρωτεΐνη ή οποία σε πολλές περιπτώσεις παράγεται από τους όγκους του παχέος εντέρου και μπορεί να μετρηθεί με εξέταση αίματος. Δε θεωρείται όμως αξιόπιστος δείκτης για τη διάγνωση της νόσου, γιατί αφενός πολλοί ασθενείς με καρκίνο έχουν απολύτως φυσιολογικές τιμές CEA, αφετέρου το CEA μπορεί να είναι αυξημένο σε άλλες παθήσεις, όπως συμβαίνει στην παγκρεατίτιδα και στις φλεγμονώδεις νόσους εντέρου. Η κύρια χρησιμότητά του είναι ως δείκτης ανταπόκρισης στη θεραπεία στις περιπτώσεις που ήταν αυξημένος κατά την διάγνωση της νόσου.

Όλοι οι ασθενείς με καρκίνο του παχέος εντέρου λαμβάνουν την ίδια θεραπεία;

Το θεραπευτικό πλάνο καθορίζεται πάντα από το στάδιο της νόσου και τη γενικότερη κατάσταση υγείας του ασθενή. Έτσι η προσέγγιση κάθε ασθενούς είναι εξατομικευμένη.

Ποια είναι η θεραπευτική αντιμετώπιση των ασθενών με αρχικό και τοπικά προχωρημένο στάδιο καρκίνου του παχέος εντέρου;

Σε ασθενείς με αρχικό ή τοπικά προχωρημένα στάδιο καρκίνου του παχέος εντέρου, ενδείκνυται η χειρουργική εκτομή του όγκου μαζί με τμήμα του εντέρου, ακολουθούμενη συνήθως από χημειοθεραπεία. Συγκεκριμένα, ανάλογα με το μέγεθος και με άλλα χαρακτηριστικά του όγκου (βαθμός διαφοροποίησης, διήθηση λεμφαδένων ή όχι), αποφασίζεται αν στον ασθενή θα χορηγηθεί επικουρική χημειοθεραπεία ή χήμειο-ακτινοθεραπεία στην περίπτωση του καρκίνου του ορθού.

Τι επιλογές υπάρχουν αν η νόσος δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί χειρουργικά;

Στις περιπτώσεις μεταστατικού καρκίνου χειρουργική εξαίρεση του όγκου γίνεται μόνο για ανακουφιστικούς λόγους (π.χ. σε όγκους που αιμορραγούν ή για να αποφευχθεί η απόφραξη του εντέρου). Θεραπευτικές επιλογές για τους ασθενείς προχωρημένου σταδίου αποτελούν η χημειοθεραπεία, η ακτινοθεραπεία (αφορά κυρίως τις περιπτώσεις ορθοπρωκτικού καρκίνου) και οι στοχεύουσες (targeted) θεραπείες.